گزارشی از گوجه فرنگی کاران شهرستان  کامیاران؛

سبدهای سرخ تا دُکانداری مُدرن..

کامیاران نیوز:باری بود بر گردن بهره‌بردار که مسئولان آنرا پشت گوش انداختند و امروز پای قانون عرضه و تقاضا در زمین محصول سرخ رنگ استان کُردستان لنگ است.

به گزارش کامیاران نیوز، علی خدایاری، گوجه‌فرنگی‌کار روستای "بیار" می‌گوید: محصولمان را به کارخانه‌ها می‌بریم با قیمت 800 تومان از ما می‌خرند.

متخصصان اقتصادی از صنعت عظیمی سخن می‌گویند که فرآوری گوجه‌فرنگی را به صورت خشک شده، پوست‌کنده، پوره، رِب، انواع سس، پودر و آب‌میوه به دست مصرف‌کنندگان می‌رساند امّا هنوز استان کُردستان از آن صنعت محروم است و زارع نیز بدان فکر نخواهد کرد چراکه بسترهای توسعه کشاورزی خود تشنه است.

آمارها می‌گویند: برای تولید یک کیلوگرم گوجه‌فرنگی باید 50 لیتر آب مصرف کرد، چه سودای ناثوابی که هم آب از کف می‌رود هم دست کشاورز خالی.

بازار چه نوع طعمی می‌خواهد

به سراغ مسئولان امر رفتیم.

از حمایت نصف و نیمه آنها از گوجه‌فرنگی‌کاران انتقاد کردیم، جواب دادند.

متوسط تولید گوجه‌فرنگی استان کُردستان، 53 تُن عملکرد در هکتار است.

منطقه کامیاران با اقلیم خاک مرغوب و بیشترین نوار تیپ، تولید 63 تُن عملکرد در هکتار را داراست. 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کُردستان، با بیان اینکه باید از طعم بازار خبر داشته باشیم، گفت: تولید در تمام دنیا بر اساس بازار تنظیم می‌شود، به عبارتی دیگر؛ باید نیاز بازار را شناخت، هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیّت.

پاسخ محمّد فرید سپری علمی به نظر می‌رسد.

او می‌گوید: سال گذشته 523 بهره‌بردار در سطح هزار و 40 هکتار بیش از 50 هزار تُن تولید کردند.

سپری تولید پارسال را با امسال مقایسه کرد و گفت: اما امسال در سطح هزار و 800 هکتار، 120 هزار تُن تولید شد.

معاون سازمان جهاد کشاورزی کُردستان مشتاق بود که رسانه بیشتر اطلاع‌رسانی کنند.

او می‌گوید: سال گذشته صادرات روی چرخ رونق بود، اقیلم کُردستان عراق، خریدار خوبی بود و محصولات ایران بویژه استان کُردستان را بیشتر جذب می‌کرد تا جایی که قیمت یک کیلوگرم گوجه‌فرنگی در استان‌های کُردنشین اربیل و سلیمانیه بین 15 تا 20 هزار تومان در نوسان بود و کشاورز ما از این دروازه فرصت به راحتی توانست محصولش را به بازارهای خارجی عرضه کند و در کنار افزایش قیمت ارز، صادرات نیز سود زیادی را به جیب کشاورز سراریز کرد و در نتیجه، سود کشاورز در هر هکتار، قابل توجه بود.   

هجمه گوجه‌فرنگی‌کاران در تمام کشور، کفه‌ی ترازوی عرضه را سنگین کرد.     

این فرصت دیری نپایید که وفور محصول یا همان "عرضه"، عاملی شد برای برهم زدن تعادل بازار.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی کُردستان، یادآوری کرد: اقلیم کُردستان در مقابل هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی‌ که وارد خاکش می‌شد، 350 دینار معادل 3 هزار و 500 تومان تعرفه گمرکی را وضع کرد.

سپری گفت: روز دهم شهریور امسال، بدترین شرایط بوجود آمد و اقلیم کُردستان عراق، دروازه واردات گوجه‌فرنگی‌ را بست.

حرف‌های فایق رحمانی، گوجه‌فرنگی‌کار روستای "لاین" که در تماس تلفنی به ما گفته بود: طلافروش، پارچه‌فروش، راننده ماشین سنگین و بنگاه‌دار، همه  گوجه‌فرنگی‌کار شده‌اند، مهر تأییدی بود بر سخنان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی کُردستان.

کشاورز و بازرگان ما از صادرات محصولش بازماند.

امّا سپری، تأکید کرد: دولت برای تنظیم بازار محصول گوجه‌فرنگی، به 2 شیوه‌ی خرید حمایتی از قرار هر کیلوگرم هزار و 150 تومان و خرید توافقی از قرار هر کیلو 900 تومان، کشاورزان را یاری کرده است.

وزارت جهاد کشاورزی در حوزه معاونت زراعت بر اساس شاخص‌های اقلیمی، وضعیت منابع آب، خاک، طول دوران یخبندان، درصد رطوبت نسبی، درجه حرارت، سابقه کشت، تجربه زارعین و تقاضای محصولات، الگوی کشت خود را برای هر محصول در بازارهای داخلی و خارجی تعریف می‌کند.

رعایت نکردن الگوی کشت، هم پاشنه آشیل کشاورز است و هم بهانه‌ای که به دست مسئولان افتاده است تا شاید کم‌کاریشان را توجیه کنند.

سرکه نقد به از حلوای نسیه

گوجه‌فرنگی کُردستان برای تنظیم عرضه و تقاضا به صورت توافقی از کشاورزان خریداری می‌شود.

توافقی اجباری که عمر کوتاه فصل فروش، بهره‌بردار را پای قراردادی اجباری می‌کشاند و گرنه محصول می‌گندد و هیچ نمکی نمی‌تواند درمانش کند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کُردستان می‌گوید: مصوب شد گوجه‌فرنگی مازاد بر نیاز مصرف‌کنندگان این استان توسط اتحادیه مرکزی تعاون روستایی خریداری و با همکاری یکی از کارخانه‌ها تبدیل به رب شده و در نهایت توسط این سازمان در زمان‌های مختلف بین مردم توزیع و یا صادر شود.

خالد جعفری افزود: گوجه‌فرنگی‌کاران، هنگام کشت محصول با کارخانه "روژین تاک" از قرار هر کیلوگرم  420 تومان قراردادی را برای فروش امضا کردند، این کارخانه هم اکنون به قیمت 780 تومان و تعاون روستایی نیز با قیمت هزار و 100 تومان، محصولات را خریداری می‌کند.

البته نباید بی‌انصافی کرد، رئیس سازمان جهاد کشاورزی کُردستان بر لزوم بهره‌گیری از سیستم‌های نوین آبیاری برای افزایش تولید تأکید کرد و عنوان کرد: برای مبارزه با آفت گوجه‌فرنگی، جهاد کشاورزی به صورت رایگان زنبور براکون را در بین کشاورزان توزیع کرده است.

راهکاری که نه مذاق گوجه‌فرنگی‌کار خوش می‌آید نه به کارش.

و شاید این تفسیر زیبنده این شرایط است که مسئولان امر نقد را رها کرده که همانا حمایت عملی از گوجه‌فرنگی‌کار و رفع موانع تولید است، امّا در وعده‌ی نسیه که توزیع زنبور رایگان است، یَد طولانی دارند.

آفتاب آمد دلیل آفتاب

تعاون روستایی، پای دیگر این موضوع است.

مدیرکل تعاون روستایی استان کُردستان، پیشتر از نگارش این گزارش گفته بود:‌ خرید حمایتی محصول گوجه‌فرنگی تولیدی مزارع استان از روز شنبه ۲ شهریور با نرخ مصوب آغاز شده است.

پیمان اسکندری، گفت: طرح خرید حمایتی به علّت کاهش قیمت گوجه‌فرنگی و برای جلوگیری از ضرر و زیان کشاورزان، حفظ انگیزه کشت و تولید این محصول از سوی تعاون روستایی انجام شده است.

وی افزود: سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به نمایندگی از دولت نسبت به خرید حمایتی گوجه‌فرنگی در قالب سازوکار تعریف شده و با رعایت سقف قیمت هزار و 150 تومان به ازای هر کیلوگرم محصول با سبد یکبار مصرف تحویل درب کارخانه (مرکز خرید) اقدام می‌کند.

ستاد تنظیم بازار، سازمان مرکزی تعاون روستایی را مکلف کرد نسبت به خرید حمایتی گوجه‌فرنگی کرد.

گوجه‌فرنگی‌کاران تصمیم ستاد تنظیم بازار را انکار نکردند بلکه می‌گویند: قیمت هر سبد خالی چهار هزار تومان است که اگر آنرا از قیمت مصوب گوجه‌فرنگی کم کنیم برای ما 800 تومان تمام می‌شود. 

امّا این رشته سر دراز دارد، پای مجلسی‌ها به این موضوع باز شد.

نماینده مردم سنندج، دیواندره و کامیاران در مجلس شورای اسلامی از بهانه‌گیری و عدم خرید گوجه‌فرنگی توسط کارخانه‌های رب‌سازی (روژین تاک و خرم‌دشت) انتقاد کرد و گفت: دود بی‌نظمی و ناهماهنگی کارخانه‌های رب‌سازی به چشم گوجه‌فرنگی‌کاران خواهد رفت.

سیدمهدی فرشادان، پیشتر خواستار اختصاص یارانه و خرید تضمینی گوجه‌فرنگی استان کُردستان شده بود که منجر به توسعه کشاورزی خواهد شد.

دُکانداری در صنعتِ رها شده

در زمینی به وسعت پنج هکتار در منطقه حاصلخیز کُردستان و با بهره‌گیری از برترین تکنولوژی روز دنیا در مجاورت بازار مصرف کشور ترکیه و عراق احداث شد تا گرد عقب‌ماندگی از چهره استان بزداید و مرهمی باشد بر زخم بیکاری.

کارخانه‌ای که به 10 کشور دنیا صادرات داشت امّا امروز زمین‌گیر شده است.

دارای چهار خط تولید، شامل؛ رب گوجه‌فرنگی، پوره میوه و سبزیجات، فرآوری موادغذایی به روش IQF یا انجماد سریع و بسته‌بندی قوطی و شیشه در ابعاد مختلف است.

کارخانه خرم‌دشت کُردستان قادر است در سه شیفت کاری، 75 هزار قوطی رب گوجه‌فرنگی تولید کند.  

یکی از گوجه‌فرنگی‌کاران می‌گوید: گوجه‌فرنگی خرج ما را در نمی‌آورد، ما زحمت می‌کشیم دلال سودش را می‌بَرد.

دیگری می‌گوید: هر هکتار زمین را 7 میلیون تومان اجاره می‌کنیم و در هر هکتار، تعداد 30 تا 35 هزار بوته کشت می‌شود که در مجموع 30 تا 35 میلیون تومان هزینه در بردارد.

نیمی از گوجه‌فرنگی کُردستان برای تولید رب به کرمانشاه فرستاده می‌شود و نیم دیگر آن از تنها کارخانه صنایع تبدیلی کُردستان سر درمی‌آورد.

ظرفیت تولیدی کارخانه خرم‌دشت کُردستان، پنج هزار تُن رب گوجه‌فرنگی است.

نبود سرمایه در گردش و نقدینگی باعث شده، کارخانه خرم‌دشت کُردستان، گوجه‌فرنگی استان را به صورت کارمزدی برای دیگر برندهای سطح کشور تولید کند.   

کارخانه‌ای که قرار بود با نام تجاری "روناک"، رب گوجه‌فرنگی تولید کند امّا اکنون برای هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی که جمع می‌کند 120 تومان کارمزد می‌گیرد.

گفته می‌شود 6 سال قبل تاکنون یکی از خط‌های تولیدی کارخانه رب خرم‌دشت کُردستان خوابیده است و اکنون بزرگترین کارخانه اتوماتیک صنایع تبدیلی در غرب کشور با کمترین ظرفیت خود به صورت کارمزدی فعال است و این همان دُکانداری مدرن است.

مسئولان یک سر این پروژه دُکانداری مدرن را به تحریم‌های ظالمانه گره می‌زنند و سر دیگر آن رها کرده‌اند که باید در زیر سقف کارگروه رفع موانع تولید، گاوصندوق بانک‌های عامل، جهد جهاد کشاورزی، همکاری تعاون روستایی استان کُردستان و سبدهای سرخ گوجه‌فرنگی‌کاران جست.

 صداوسیمای کُردستان

گزارش: بهزاد احمدی